De belangrijkste functie van het kussen is om mensen te voorzien van comfort tijdens het slapen. Door de vele draaibewegingen in de slaap kan je niet altijd op je armen liggen; en dan wordt je weer wakker met een stijve nek.

Kussens worden al vele duizenden jaren door de mensheid gebruikt, in vele verschillende vormen en maten en materialen. Blijkbaar wil de mens 's nachts toch ergens zijn hoofd op neerleggen. Maar dat het is wel duidelijk dat de voorkeur voor zacht en vormbaar, tot kneiterhard en loodzwaar, zowel per tijdperk als per regio verschillend zijn.

De geschiedenis van de kussens is eigenlijk de geschiedenis van de mensheid. Van eenvoudige stenen, naar houten, stenen of porceleinen neksteunen, tot leren zakken gevuld met zacht materiaal, naar donzen kussen

Vandaag de dag bestaan er ontzettend veel verschillende soorten kussens, van synthetische holle vezels tot dons en veren, van boekweit korrels, rubervlokken en kapok, tot synthetisch traagschuim.

In de Oudheid

Kussens kunnen worden  getraceerd zover terug als de tijden van Mesopotamië (het huidige Irak) (ca 7000 vChr) en het oude Egypte (ca 4000 vChr). Diverse soorten hoofdsteunen werden gevonden in de graven van de farao's van het oude Egypte. De Egyptenaren beschouwden het hoofd als heilig, de echte zetel van het leven (hoewel de hersens gezien werden als nutteloze drab).

Kussens en hoofdsteunen waren rijkelijk met decoraties om dit kostbare lichaamsdeel te beschermen en te ondersteunen. Vroege versies van de hoofdsteunen waren alleen weggelegd voor de bevoorrechten, hoge priesters en rijkere burgers, maar ze waren zeker niet "lekker zacht" te noemen . De meesten waren namelijk gemaakt van massief hout, of van gebeeldhouwd steen. Het waren letterlijk hoofdsteunen, met een licht gebogen stuk in het midden.

Azië

China

In Azië had het kussen weer een heel andere vorm en betekenis. De eerste kussens werd beschreven door Confucius rond 500 voor Christus: "With coarse rice to eat, with water to drink, and my bent arm for a pillow -- I have still joy in the midst of all these things.

In het oude China geloofde men dat bijzonder zachte kussens het lichaam beroofden van van vitaliteit en energie. Daarom werden kussens in China Meer dan 2000 jaren lang vervaardigd uit harde materialen. De gedachte was dat zachte stoffen niet alleen het lichaam beroofden van vitaliteit; maar ook slecht waren voor veel andere dingen, zoals de bloedsomloop of om demonen op afstand te houden.

De eerste Chinese dynastieën gebruikten steen, hout, jade, brons, bamboe en porselein voor kussens. De kussens hadden de vorm, of waren versierd met,  afbeeldingen van dieren, planten, mensen of zelfs meetkundige figuren. Porseleinen kussens werden het meest gebruikt.

Porseleinen kussens verscheen voor het eerst in de Sui-dynastie (581-618) en de massaproductie begon in de Tang-dynastie (618-907). De productie en gebruik van porselein vierde haar hoogtepunt in de Song, Yuan Jin en dynastieën (10e-14e eeuw) en werd toen geleidelijk afgebouwd in de Ming en Qing dynastie (1368-1911);  met de opkomst van betere materialen voor het vervaardigen van kussen.

De meest opvallende en representatieve porseleinen kussens zijn afkomstig uit de Song-dynastie (960-1279), en dan vooral uit Cizhou Kiln in het noorden. Porseleinen kussens uit deze periode hebben een grote variëteit en elegante modellen - geometrische vormen, dieren, architecturen, menselijke figuren en andere vormen. Ze hebben vaak ook kleurrijke decoratieve patronen, en meestal ook de patronen van dieren, planten, menselijke figuren, bergen en water, en karakters, etc. Hierdoor geven de kussens een mooi inzicht in de cultuur, gewoonten, modes, en achtervolgingen van het sociale leven van dat moment.

Japan

In het middeleeuwse Japan hadden de jonkvrouwen hele bijzondere kapsels, waarvoor er ook speciale aangepaste kussens ontstonden. Om hun kapsels te beschermen gebruikten ze "tall pillows," eigenlijk een soort standaard gemaakt van hout, waar ze hun nek op konden leggen zodat hun haren vrij naar beneden konden hangen. Een van de theorieen is dat Makoera ( "kussen" in het Japans) is afgeleid van tamakura, wat  "rust je hoofd op je handen" betekent.

Europa

De rijken en machtigen in het oude Griekenland en Rome gingen juist zachtere stoffen gebruiken voor hun kussens, zoals stro, riet wol, en ook al dons en veren van ganzen - natuurlijke materialen die vooral in het oude Rome volop aanwezig waren. Dons en veren werden vooral tegen het eind van de Republiek gebruikt, toen er veel vraag naar luxe producten was. Op het matras werden kleine kussens gebruikt voor hoofd en soms ook rug. Bedden waren hoog en soms had je er zelfs een ladder voor nodig

In oude manuscripten uit de Middeleeuwen is te zien dat kussens een mode artikel worden, en versierd worden met fraaie borduursels.

Er zijn veel schilderijen van bedscenes uit de Gouden Eeuw in Holland, waaronder van Rembrandt,  waarin duidelijk de gangbare bedmode te zien is. Veel en grote kussens, en veel gebruik van wit beddengoed getoond wordt. Kussens werden overigens ook steeds vaker in de kerk gebruikt om te knielen. En ook de Bijbel in de kerk kreeg op een eigen kussen, vaak prachtig gedecoreerd.

De huidige vorm en uiterlijk van kussens werd vooral ontwikkeld in de 19e eeuw, hoewel men pas in de 20e eeuw tot massaproductie overging voor de gehele samenleving. Door de industriële revolutie kwam de massaproductie van textiel en kussens op gang.

De catalogus van Sears, Roebuck and Co in de Verenigde Staten bevatte in 1897 wel 63 stijlen van verschillende soorten kussens en vullingen, met prijzen variërend van 45 cent tot 6,10 dollar.